ÖZET

Koronavirüs hastalığı-2019 (COVID-19) pandemisi nedeniyle uygulanan önlemler serebral palsili (SP) çocukların özel eğitim, rehabilitasyon ve tıbbi tedavilere erişimlerinde kesintilere neden olmuştur. Bu çalışmada, COVID-19 pandemisi nedeniyle SP’li çocukların ve ailelerinin, sağlık ve eğitim ile ilgili yaşadıkları değişimleri ve sorunları belirlemek amaçlanmıştır.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Pediyatrik Rehabilitasyon Ünitesi’nde SP tanısı ile izlenen 100 SP’li çocuk dahil edilmiştir. Açık ve kapalı 25 sorudan oluşan anket formu ile 1 Ocak 2021-31 Ocak 2022 arasında değerlendirme yapılmıştır.

Çocukların 47’si kız, 53’ü erkek olup ortalama yaş 7,4’tür (2-16 yaş). SP tiplerine göre dağılımları ise; %30’u hemiplejik, %49’u diplejik ve %21’i tüm vücut tutulumlu şeklindeydi. SP’li çocukların %19’unun COVID-19 enfeksiyonu geçirdiği ve sadece 2 tanesinin fonksiyonel durumunda bozulma olduğu görüldü. SP’li çocukların %38’i pandemi sürecinde özel eğitime devam edememiştir, buna karşılık %81’inin düzenli fiziksel tıp ve rehabilitasyon polikliniği kontrolüne gidebildiği saptanmıştır. Otuz bir hastanın pandemi sürecinde botulinum toksin enjeksiyonu ihtiyacının olduğu ve yalnızca 17 hastaya botulinum toksin enjeksiyonu yapıldığı görülmüştür. Katılımcıların %92’si evinde internet erişimi olduğunu, ancak katılımcılardan sadece 2 tanesinin (%2) teletıp veya telerehabilitasyon konusunda bilgi sahibi olduğu dikkat çekmiştir. Bu süreçte %68 hastanın evde egzersizlerinin yaptırıldığı ve bu hastaların %44’ünün her gün, %30’unun ise haftada 3 günden fazla ev egzersizlerine devamlılık sağladığı görülmüştür.

COVID-19 pandemisi nedeniyle tüm hasta grupları gibi özel eğitim ve rehabilitasyon ihtiyacı duyan SP’li çocuk yaş grubu hastaların da etkilendiği saptanmıştır. En sık etkilenen alanlar olarak; özel eğitim hizmetleri, botulinum toksin enjeksiyonu gibi girişimsel işlemlere ulaşımda güçlük ve telerehabilitasyon uygulamalarının yaygın olarak kullanılmadığı saptanmıştır. Günümüzde teknolojideki gelişimler, birçok medikal alanda kullanılmaktadır, bu pandemi nedeniyle görüyoruz ki teknolojideki bu gelişimleri teletıp ve telerehabilitasyon alanlarına uyarlayarak rehabilitasyon programlarına daha sık dahil etmeliyiz.