ÖZET
Yabancı cisim aspirasyonu çocuk ve erişkin yaşta gerçekleşebilir ve asemptomatik olabileceği gibi ciddi solunum yolu komplikasyonlarına hatta ölüme neden olabilir. Diş aspirasyonu yaşlılarda, motormental geriliği olan hastalarda ve nörolojik hastalıkları olanlarda sıklıkla gerçekleşebilirken; tüm yabancı cisim aspirasyonları arasında düşük bir orana sahiptir. Altı hafta önce ateş, balgamlı öksürük ve hırıltı şikayeti başlayan; bu nedenle oral antibiyotik, inhale kortikosteroid ve salbutamol tedavisi uygulanan; ateşi düşen ancak öksürüğü geçmeyen 10 yaşında erkek hastanın özgeçmiş ve soygeçmişinde özellik saptanmadı. Fizik muayenesinde genel durumu iyi, kalp tepe atımı: 96/dk, solunum sayısı: 16/dk, nabız oksimetre ile bakılan oksijen saturasyonu %100 saptandı ve solunum sistem muayenesinde sol hemitoraksta arkadan dinlemekle tüm alanlarda ronküs duyuldu. Akciğer grafisinde sol hilus bölgesinde 1x0,5 cm büyüklüğünde radyoopak alan görüldü. Yapılan fleksibl bronkoskopi sırasında sol alt lob bronşu girişinde etrafı koyu mükoz sekresyonla kaplı yabancı cisim görüldü. Ardından rijit bronkoskop ile çıkarılan yabancı cisimin bir adet molar diş olduğu görüldü. İşlem sonrası aile ile tekrar görüşüldüğünde hastanın öksürük şikayetinin başlamasından iki hafta önce lokal anestezi ile iki adet diş çekimi yapıldığı, çekim sırasında öğürme ardından ani öksürmesinin olduğu, dişlerden birinin aileye teslim edilmesine rağmen diğer dişin aileye verilmediği öğrenildi. Bronkoskopi sonrası uygun oral antibiyotik tedavisi ile takibe alınan hastanın şikayet ve bulguları tamamen kayboldu. Sağlıklı çocuklarda yabancı cisim aspirasyonları arasında diş aspirasyonunun çok sık olmaması sebebiyle olgumuz sunulmuştur.
Giriş
Yabancı cisim aspirasyonu çocuk ve erişkin yaşta karşılaşılabilen hayatı tehdit edici acil durumlardan biridir. Asemptomatik olabileceği gibi ciddi solunum yolu komplikasyonlarına hatta ölüme neden olabilir (1). Yabancı cisim aspirasyonu her yaşta oluşabilmesine rağmen sıklıkla 1-3 yaş arası çocuklarda görülmektedir (2). Diş aspirasyonu ise çoğunlukla maksillofasiyal yaralanmalar ya da ağız içi müdahaleler sonucunda gözlenmektedir. Diş aspirasyonu yaşlılarda, motor-mental geriliği olan hastalarda ve nörolojik hastalıkları olanlarda sıklıkla gerçekleşebilirken, tüm yabancı cisim aspirasyonları arasında %0,4 gibi düşük bir orana sahiptir (3).
Bu yazıda, kronik öksürük nedeniyle başvuran ve yabancı cisim aspirasyonu tanısı alan 10 yaşında erkek olgu; öykü alma, fizik muayene ve akciğer grafisinin yabancı cisim aspirasyonu tanısını koymadaki önemini vurgulamak amacıyla sunulmuştur.
Olgu Sunumu
Altı hafta önce ateş, balgamlı öksürük ve hırıltı şikâyeti başlayan, bu nedenle iki kez 10 günlük oral antibiyotik ve bir kez de inhale kortikosteroid ve salbutamol tedavisi uygulanan, ateşi düşen ancak öksürüğü geçmeyen 10 yaşında erkek hastanın özgeçmişinden 28 haftalık olarak sezaryen ile ikiz eşi olarak doğduğu bir ay süreyle yenidoğan ünitesinde kuvöz bakımı aldığı, nöromotor gelişiminin yaşıtları ile uyumlu olduğu, kronik bir hastalığının olmadığı öğrenildi. Soy geçmişinde özellik saptanmadı. Fizik muayenesinde genel durumu iyi, kalp tepe atımı: 96/dk, solunum sayısı: 16/dk, nabız oksimetre ile bakılan oksijen saturasyonu %100 saptandı ve solunum sistem muayenesinde sol hemitoraksta arkadan dinlemekle tüm alanlarda ronküs duyuldu. Akciğer grafisinde sol hilus bölgesinde 1x0,5 cm büyüklüğünde radyoopak alan görüldü (Şekil 1). Kalsifiye hiler lenfadenopati olasılığı nedeniyle tüberküloz ayırıcı tanısı için hastaya tüberkülin deri testi yapıldı, anerjik olarak sonuçlandı.
Yapılan fleksibl bronkoskopi sırasında sol alt lob bronşu girişinde etrafı koyu mükoz sekresyonla kaplı yabancı cisim görüldü. Ardından rijit bronkoskop ile çıkarılan yabancı cisimin bir adet molar diş olduğu görüldü (Şekil 2). İşlem sonrası aile ile tekrar görüşüldüğünde hastanın öksürük şikayetinin başlamasından iki hafta önce lokal anestezi ile iki adet diş çekimi yapıldığı, çekim sırasında öğürme ardından ani öksürmesinin olduğu, dişlerden birinin aileye teslim edilmesine rağmen diğer dişin aileye verilmediği, dişin hasta tarafından yutulmuş olduğu bilgisinin iletildiği öğrenildi. Bronkoskopi sonrası uygun oral antibiyotik tedavisi ile takibe alınan hastanın şikayet ve bulguları tamamen kayboldu.
Tartışma
Yabancı cisim aspirasyonu sıklıkla erken çocukluk döneminde görülmektedir. Çocuklar tarafından en sık aspire edilen cisimlerin başında fındık ve bakliyatlar gibi organik yabancı cisimler gelmektedir (2). 1920 yılında Hedblom (4), çekilmiş diş aspirasyonu olan 32 olguluk bir seri yayınlamıştır. Bu olgu serisinden sonra sınırlı sayıda diş aspirasyonu ile ilişkili çalışma literatürde yer almıştır. Zerrella ve ark. (5) yaptığı bir çalışmada 265 hastanın sadece birinde diş aspirasyonu saptanmıştır. Yabancı cisim aspirasyonu değerlendirilmesi için başvuran 548 çocuk hastanın olduğu serinin bronkoskopik incelemesinde sadece bir olguda diş tespit edilmiştir (6). Çocuklarda yabancı cisim aspirasyonları arasında diş aspirasyonunun çok sık olmaması sebebiyle olgumuz sunulmuştur.
Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuk hastalarda en sık başvuru şikayeti öksürük iken %20 kadar hastanın asemptomatik olduğu bildirilmiştir (1,2). Yabancı cisim aspirasyonu sonrası ortaya çıkan belirtiler; aspirasyondan hemen sonra oluşan acil müdahele gerektiren belirtiler ve cismin solunum yolunda uzun süre varlığından kaynaklı kronik belirtiler şeklinde olabilir. En karakteristik acil belirti öksürük ve öksürük ile ilişkili olarak dispne, siyanoz, hırıltılı solunum, göğüste ağrı ve bulantıdır. Geç dönemde yabancı cisim trakeobronşiyal sistemde takılıp kalır ve nonspesifik irritatif semptomlara neden olur. Bu durumda hastada balgamın eşlik ettiği öksürük, hemoptizi ve göğüs ağrısı gelişebilir (4). Yabancı cisim aspirasyonu tanısında öykü ve fizik muayene ile tanıdan şüphelenip radyografi ile tanının desteklenmesi önerilmektedir. Gözden kaçırılmış ya da yanlış tanı almış olgular çoğunluktadır (7). Olgumuzun tarafımıza başvurusundan önce üç kere hastane başvurusu sonucunda akut alt solunum yolu enfeksiyonu ve astım olarak değerlendirilerek antibiyotik tedavisi ve inhaler tedavi alma öyküsü mevcuttu. İlk alınan öyküde ailenin diş çekimi bilgisini vermemesine rağmen hastanın tek taraflı patolojik solunum seslerinin olması ve akciğer grafisindeki radyoopak cisim görünümü nedeniyle yabancı cisim aspirasyonu ayırıcı tanısı için hastaya bronkoskopi yapıldı ve diş tespit edildikten sonra aile tarafından aspirasyon öyküsü doğrulandı. Aspire edilen dişler ve metal nesneler radyografilerde açıkça görülebilir. Bununla birlikte; plastik, gıda gibi radyolusen materyalin aspirasyonundan şüphelenildiğinde tanı daha zor olacaktır. Bu durumda anamnez derinleştirilerek şüpheli aspirasyon olayı tekrar sorgulanmalı ve özellikle solunum sistemi muayenesinde sebat eden ve/veya tek taraflı dinleme bulgusu varlığında yabancı cisim aspirasyonundan şüphelenilmelidir.
Sonuç
Çocuk hastalarda uzun süren öksürük şikayetinde tedavi yanıtsızlığında yabancı cisim aspirasyonu mutlaka ayırıcı tanıda akla getirilmeli; öykü ya da fizik muayene ile yabancı cisim aspirasyonundan şüphenilmesi durumunda mutlaka radyografik inceleme yapılmalıdır. Tanın doğrulanması ve yabacı cisimin çıkartılması için hastalara gecikmeden bronkoskopi yapılmalıdır.
Etik
Hasta Onayı: Bu olgu raporunda sunulan tüm hastalardan ve hasta yakınlarından yazılı onam alınmıştır.
Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulunun dışından olan kişiler tarafından değerlendirilmiştir.
Yazarlık Katkıları
Cerrahi ve Medikal Uygulama: N.Ç., G.G., Ö.S.C., A.G., G.Ö., Konsept: G.Ö., Dizayn: G.Ö., Veri Toplama veya İşleme: G.Ö., Analiz veya Yorumlama: G.Ö., Literatür Arama: G.Ö., Yazan: G.Ö.
Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından bu makale ile ilgili bir çıkar çatışması bildirilmemiştir.
Finansal Destek: Yazarlar bu çalışma için herhangi bir finansal destek almadıklarını bildirmişlerdir.
