Abstract
Objectives
Türkan Akyol, who is remembered as a political figure in our recent history, is one of the most important scientists in her field. However, her identity as a scientist has lagged behind her political identity in the eyes of society. In this study, it is aimed to shed light on her scientific aspect and to reveal her contributions to her field.
Materials and Methods
National and international digital databases were searched to access Akyol’s works. However, since most of the studies were published before the 1980s, digital databases could not be utilized sufficiently, and the studies that could be accessed by physically scanning the relevant journals were shown in the content.
Results
According to his 1980 biography, she had published about 80 scientific papers by then. In our research, approximately half of the relevant studies have been reached. Akyol’s work mainly consists of articles, papers and book chapters written in areas such as lung diseases, respiratory problems and bronchitis. In her multi-authored studies, her work with Dr. Nusret Karasu and Dr. Doğanay Alper stands out in terms of quantity. The Journal of “Tuberculosis and Thorax” is the journal with the highest number of publications.
Conclusion
It is seen that Akyol specialized in pulmonary diseases and tuberculosis with her works on these subjects. While shedding light on her scientific side, her presence as a woman in male-dominated fields in the relevant period also helped to keep the equality of women and men on the agenda. While she was the first female rector and the first female minister, she continued to work in these fields without moving away from her scientist profile.
References
1
Cerezci S. Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Kadın Bakanı Prof. Dr. Peyman Türkan Akyol’un Siyasi Hayatı. Belgi Dergisi. 2018;16:820-844.
2
Emiroğlu A, Öztürk H. İlk kadın sağlık bakanı Türkan Akyol ve Türkiye sağlık politikalarına etkisi. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi. 2023;31:118-126.
3
Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 3, Cilt 14, 118. Birleşim, 23.06.1971.
4
Ankara Üniversitesi Web Sitesi:https://www.ankara.edu.tr/kurumsal/tanitim/rektorlerimiz/#1487345762770-e507dfa8-5d90 Erişim Tarihi: 08.01.2024.
5
P. Türkan Akyol Hal Tercümesi, TBMM Arşivi, HT4347-1-18.
6
Şahin C. Türk Parlamentosu’ndaki kadın milletvekilleri 1935- 2007. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum;2010.
7
TBMM Albümü, Cilt 3 (1983-2010),https://www5.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt3/Cilt3.pdf
8
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Resmî Web Sitesi:https://www.dicle.edu.tr/tr/birimler/tip-fakultesi/sayfalar/dutf-tarihce-5880 Erişim Tarihi: 08.01.2024.
9
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) 30-11-1-0. Yer: 351. 3.12.
10
BCA. 30-11-1-0. Yer: 354.22.7.
11
Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 3, Cilt 13, 102. Birleşim, 20.05.1971.
12
İBB Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (Yay. Haz.), Siyasette İzmir’in kadınları - I, milletvekilleri - belediye başkanları - belediye meclis üyeleri (1930-2014). 1nd ed. İzmir; İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları; 2014.
13
TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem 19, Cilt 4, 45. Birleşim, 05.03.1992.
14
Milliyet Gazetesi, 01.03.1992 s.7.
15
BCA. 30-18-1-2 Yer: 729. 377. 3.
16
BCA. 30-18-1-2. Yer: 742. 433. 10.
17
BCA. 30-18-1-2. Yer: 745. 445. 4.
18
BCA. 30-18-1-2. Yer: 758. 498. 7.
19
BCA. 30-18-1-2. Yer: 759. 503. 9.
20
BCA. 30-18-1-2. Yer: 771. 545. 2.
21
BCA. 30-18-1-2. Yer: 779. 582. 5.
22
Amber Z. Bronşektazilerde uygulanan bronkografinin fizyolojik etkileri ve ventilatuar fonksiyonlardaki erken-geç değişiklikleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Ankara;1978.
23
Karasu N, Akyol T. Kronik akciğer tüberkülozunda bronş değişiklikleri. Üçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. İstanbul. 1957;714-717.
24
Karasu N, Akyol T. Kronik akciğer tüberkülozunda bronş değişiklikleri. Tüberküloz ve Toraks. 2011;5-6:207-210.
25
Karasu N, Akyol T. Pnömokonyozlar. Üçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. İstanbul. 1957;814-815.
26
Üner R, Akyol T. Asya gribi epidemisinden sonra tüberküloz hastalarımızda görülen klinik tezahürat. Tüberküloz ve Toraks. 1958;6:275-278.
27
M Henry Williams Jr, Nathan SS, Akyol T, et al. The diffusing capacity of the lung in acute pulmonary tuberculosis. American Review of Respiratory Disease. 1961;84:814–817.
28
MARCUS H, YOO OH, AKYOL T, et al. A randomized study of the effects of corticosteroid therapy on healing of pulmonary tuberculosis as judged by clinical, roentgenographic, and physiologic measurements. Am Rev Respir Dis. 1963;88:55-64
29
Akyol T. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı. Tüberküloz ve Toraks.1964;12:43-53.
30
Akyol T. Akciğer tüberkülozunun fizyolojik şifasının tayini ve bu tayininde diffüzyon önemi. Yedinci Türk Tüberküloz Kongresi. 1965:867-869.
31
Karasu N, Yücel M, Akyol T, ve ark. İsoxyl’in tüberkülostatik ve genel tesirleri bakımından tetkiki. Yedinci Türk Tüberküloz Kongresi. 1965:549-554.
32
Akyol T. Kronik bronşitte solunum fonksiyon testleri. Yedinci Türk Tüberküloz Kongresi. 1965:152-159.
33
Akyol T. Total akciğer volümleri ve distribüsyon indeksinin normal değerleri. Yedinci Türk Tüberküloz Kongresi. 1965:862-866.
34
Akyol T. 61 Akciğer amfizemi ve 21 kronik bronşitli hastada komplet solunum fonksiyonlarının analizi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 1965;18:136-147.
35
Akyol T. Akciğerin difüzyon kapasitesi. Tüberküloz ve Toraks. 1966;14:473-493.
36
Karasu N, Öger O, Akyol T, ve ark. Bir pulmoner agenezi vak’ası ve teşhisinde scanning’in değeri. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:330-336.
37
Karasu N, Akyol T, Tankut Ü. Kist hidatiğin nadir bir lokalizasyonu bir meme kist hidatiği vak’ası. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:337-338.
38
Karasu N, Akyol T, Tankut Ü. Kronik korpulmonale vak’alarında teleradyografik olarak kalp kuturlarında husule gelen değişiklikler. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:302-305.
39
Karasu N, Akyol T, Tankut Ü. Obstrüktif akciğer hastalıklarında üst solunum yollarının durumu. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:294-297.
40
Karasu N, Akyol T, Sezer A. Ö. Kronik obstrüktif akciğer hastalığında gastro intestinal sistem komplikasyonları. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:298-301.
41
Karasu N, Öger O, Akyol T. Respiratuar fonksiyonları ölçmede bronkospirometri, pulmoner scanning ve pulmoner angiografinin karşılıklı mukayesesi. Tüberküloz ve Toraks. 1967;15:313-318.
42
Akyol T. Akciğer hastalıklarında o2 tedavisi. Tüberküloz ve Toraks. 1968;16:127-134.
43
Karasu N, Akyol T, Alper D, ve ark. Bir mediastinal teratoma vak’ası. Tüberküloz ve Toraks. 1968;16:352-359.
44
Akyol T. Akciğer tüberkülozunda solunum fonksiyonlarının prognoza tesiri. Tüberküloz ve Toraks.1968;16:461-465.
45
Akyol T, Gürbüz L. Alerjik bronş astımında inhalasyon - provokasyon testi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 1969;22:708-719.
46
Akyol T. Status astmatıkusta serum enzim aktivitesi değişikliklerinin arteryel hipoksi derecesi ile ilişkisi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 1969;22:720-730.
47
Akyol T. Bronş astımında solunum fonksiyon testleri ile e. k. g. bulguları arasındaki ilişki. Tüberküloz ve Toraks. 1969;17:493-501.
48
Karasu N, Akyol T. Bronş astımında nöbet esnasında ölüm oranı ve sebepleri. Tüberküloz ve Toraks. 1969;17:580-585.
49
Karasu N, Akyol T, Alper D. Maligne plevra mezoteliomaları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 1970:23:707-718.
50
Akyol T. Ankara’nın kirli havası ve insan sağlığı. Mülkiyeliler Birliği Dergisi. 1973;30:2-4.
51
Karasu N, Akyol T, Alper D, ve ark. Kronik obstrüktif bronkopulmoner hastalıkta pulmoner fonksiyonlar ve radyolojik bulgularla akciğer perfüzyonunun ilişkisi. Tüberküloz ve Toraks. 1974;22:215-226.
52
Akyol T. Akciğer kanserlerinin kemoterapisi. Tüberküloz ve Toraks. 1975;23:349-356.
53
Akyol T, Alper D. Toraksa yöneltilmiş radyasyon tedavisinin pulmoner fonksiyonları ve kan gazları üzerindeki erken ve geç yan etkileri. Tüberküloz ve Toraks. 1975;23:273-294.
54
Akyol T, Alper D. Akciğerin tromboembolik hastalığında tedaviden önce ve sonra çeşitli fonksiyon bulgularındaki değişiklikler (ventilatuvar fonksiyonlar. kan gazları, diffüzyon kapasitesi ve perfüzyon sintigrafisi). Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:508-509.
55
Akyol T. Bronş astım tedavisinde sempatomimetik aminler. Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:89-97.
56
Akkaynak S, Akyol T, Tatlıcıoğlu T. Sigaranın erişkinlerde solunum fonksiyon testlerine etkisi. Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi, 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:512-513.
57
Akyol T, Alper D, Tatlıcıoğlu T, ve ark. İlerlemiş akciğer kanserlerinde multipl kemoterapi sonuçları. Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:506-507.
58
Akyol T, Alper D, Sezer Ö, ve ark. Toraks deformitelerinde solunum fonksiyonları değişiklikleri. Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi. 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:514.
59
Akkaynak S, Akyol T, Alper D, ve ark. Ortaokul çağı öğrencilerde spirometrik standartlar. Onüçüncü Türk Tüberküloz Kongresi, 20-23 Haziran 1977 İstanbul, Derleyen Zülfü Sami Özgen, İstanbul: Hilal Matbaacılık. 1979:510-511.
60
Akyol T, Alper D, Sezer Ö, ve ark. Toraks deformitelerinde solunum fonksiyonları değişiklikleri. Tüberküloz ve Toraks. 1978;26:30-41.
61
Akkaynak S, Akyol T, Alper D, ve ark. Ortaokul çağı öğrencilerde spirometrik standartlar. Tüberküloz ve Toraks. 1978;26:159-169.
62
Akyol T. Pulmoner embolide solunum fonksiyon testlerinde değişiklikler. Tüberküloz ve Toraks. 1978;26:397-400.
63
Akyol T. Sigara ve kronik bronşit. Tütün ve İnsan Sağlığı Sempozyumu (4-5 Nisan 1980), Düzenleyen Tüberküloz ve Toraks Derneği. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 1980:43-48.
64
Akyol T. Sigara ve kronik bronşit. Tüberküloz ve Toraks. 1980;28:129-134.
65
Akkaynak S, Akyol T, Enacar N, ve ark. Göğüs hastalıkları. 2nd. ed. Ankara: Olgun Kardeşler Matbaacılık. 1976.
66
Yıldırım N, Bozkurt S. Başlangıcından günümüze İstanbul Tıp Fakültesi’nin kadın öğretim üyeleri. Yıldırım N editör. Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul:1998:167-186.
67
Oğuz Y, Atabenli Erdemli E, Tekelioğlu M. Türkiye’nin ilk kadın tıp profesörü: Kamile Şevki Mutlu (1906-1987). Yıldırım N editör. Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul:1998:83-89.
68
Örs Ü. Türk tıp fakültelerinde ilk kadın dekan Prof. Dr. İlhan Büyüközer Kerse. Yıldırım N editör. Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul:1998:90-98.
69
Arda B, Bökesoy I. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde kadın öğretim üyelerinin konumu üzerine niceliksel bir çalışma. Yıldırım N editör. Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul:1998:254-264.
70
Ülman YI. Kuruluşundan günümüze Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nin kadın öğretim üyeleri. Yıldırım N editör. Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul:1998:187-197.
71
Yıldırım N, Gürgan M. Türk göğüs hastalıkları tarihi. Türk Toraks Derneği. 2012.
72
Arat Y. Türkiye’de kadın milletvekillerinin değişen siyasi rolleri. 1934-1980. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 1998:249-266.
73
Acar F. Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 1998:313-321.
74
Erim N. 12 Mart anıları. 1nd ed. Yay. Haz. Raşit Çavaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 2007.
75
Güneş-Ayata A. Türkiye’de kadının siyasete katılımı. 3nd ed. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, Yay. Haz. Şirin Tekeli, İstanbul: İletişim Yayınları. 1995:293-312.
76
TBMM Tutanak Dergisi, 18. Dönem, 29. Birleşim, C.3, 02.03.1988.
77
TBMM Tutanak Dergisi, 18. Dönem, 13. Birleşim, C.15, 18.10.1988.
78
TBMM Tutanak Dergisi, 18. Dönem, 26. Birleşim, C.17, 16.11.1988.
79
TBMM Tutanak Dergisi, 18. Dönem, 35. Birleşim, C.18, 06.12.1988.
80
TBMM Tutanak Dergisi, 18. Dönem, 27. Birleşim, C.33, 07.11.1989.
81
Prof. Dr. Umut Akyol ile yapılan görüşme, 03.05.2024.